Whitmore là dịch nhiễm trùng nguy hiểm, tiến triển nhanh, cực nhọc chẩn đoán. Nếu như không phát hiện sớm và chữa bệnh kịp thời, căn bệnh sẽ gây ra biến hội chứng khôn lường: truyền nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn, thương tổn phổi, buộc phải cắt bỏ tứ chi,… thậm chí còn tử vong.
Bạn đang xem: Nhiễm vi khuẩn ăn thịt người
Bài viết được sự tư vấn của bác sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa nhiễm – Thần kinh, bệnh viện Nhi đồng 1, TP.HCM, cầm vấn trình độ chuyên môn Trung trọng tâm tiêm chủng cho trẻ nhỏ và người lớn trungvietlaptop.com.
Sau mưa lũ, căn bệnh Whitmore (Melioidosis) gia tăng đột biến
Sau lần mưa lũ kéo dài vừa qua ở các tỉnh miền bắc và miền Trung, những cơ quan tiền y tế đã hàng loạt phát đi lưu ý về sự tăng thêm đột biến của bệnh Whitmore vì chưng một một số loại vi khuẩn cực kỳ nguy hiểm sinh sống trong môi trường tự nhiên khiến ra.
Theo ghi nhận tại căn bệnh viện trung ương Huế, từ trên đầu tháng 10/2020 đến thời điểm giữa tháng 11/2020, khám đa khoa đã chào đón 28 trường thích hợp mắc Whitmore, trong những lúc 9 tháng đầu năm mới chỉ tất cả 11 ca, tăng mạnh so với vừa phải hằng năm. Vào đó, có 1/2 bệnh nhân mang đến từ các tỉnh từ bỏ Thanh Hóa cho Quảng Trị, 50% bệnh nhân ở Thừa Thiên Huế. Đáng lo ngại, nhiều người nhập viện ở quá trình muộn, bị nhiễm khuẩn huyết, sốc lây truyền khuẩn, suy nhiều tạng… bởi vì đó, quy trình điều trị cạnh tranh khăn, giá cả điều trị cao song công dụng không khả quan.
Mới phía trên nhất, cơ sở y tế Đa khoa tỉnh tỉnh quảng ngãi lần đầu tiên đón nhận bệnh nhân Whitmorenam đầu tiên. Người mắc bệnh nam, 50 tuổi, làm việc xã Phổ Châu, thị xóm Đức Phổ, gồm tiền sử mắc tè đường, trước lúc nhập viện có dấu hiệu bị chướng bụng, mở ra áp-xe mủ ở ổ bụng, được chỉ định và hướng dẫn mổ đem khối áp-xe gấp đôi nhưng vẫn ko khỏi. Đến lần lắp thêm 3, sau khi có công dụng xét nghiệm, bệnh nhân new biết mình mắc Whitmore.
Sau 5 đợt lũ kéo dãn dài tại thức giấc Quảng Trị (14/10), cơ sở y tế Đa khoa thức giấc Quảng Trị đã chào đón điều trị mang lại 24 bạn bị truyền nhiễm bệnh, trong các số đó có 4 trường thích hợp tử vong. Cùng dồn từ đầu năm, toàn tỉnh đã ghi thừa nhận 30 ca mắc. Sau mưa lũ, vệ sinh môi trường trên vùng đồng minh bị ô nhiễm, chế tạo ra điều kiện dễ ợt cho vi trùng sinh sôi, phạt triển, dự đoán số ca lan truyền sẽ đẩy mạnh trong thời hạn tới.
Không chỉ miền Trung, khu vực miền bắc cũng đang đối diện với mối lo bùng phát vi trùng “ăn làm thịt người” Whitmore. Từ đầu năm đến nay, Trung tâm bệnh Nhiệt đới, cơ sở y tế Bạch Mai đã điều động trị cho khoảng 30 trường phù hợp mắc. đa phần các người bị bệnh trên 50 tuổi và gồm tiền sử bệnh tật đái tháo đường, sưng đau khớp gối, truyền nhiễm trùng nặng, áp xe phổi…
Tại Việt Nam, khoảng 70% trường vừa lòng nhiễm Whitmore nhập viện trong khoảng thời hạn từ mon 9-11, tương đương với những công dụng nghiên cứu ở các vùng dịch khác trên vắt giới. Số ca mắc thường xuyên liên quan ngặt nghèo và xác suất thuận với chứng trạng mưa bầy đàn hàng năm. Bệnh dịch tuy không nhiều gặp, không khiến thành dịch, nhưng bệnh dịch cảnh thường tiến triển nặng, có phần trăm tử vong cao, đặc biệt quan trọng ở những đối tượng người dùng có nguy cơ cao.
Bệnh vi khuẩn “ăn giết thịt người” Whitmore là gì?
Bệnh Whitmore (còn có tên gọi không giống là Melioidosis, tuyệt “vi khuẩn ăn uống thịt người”) là căn bệnh nhiễm trùng cực kì nguy hiểm ở người và động vật do vi trùng gram âm Burkholderia pseudomallei tạo ra. Năm 1913, một bác bỏ sĩ bạn Anh có tên là Alfred Whitmore đã mô tả lần thứ nhất về căn bệnh khiễn cho chết bạn này ở Rangoon, Myanmar, do đó, dịch được đặt là Whitmore.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh mang lại biết: tín đồ nhiễm Whitmore có tỷ lệ tử vong cao từ bỏ 40-60%, thậm chí hoàn toàn có thể tử vong trong khoảng 1 tuần kể từ khi phát bệnh. Cách xem xét về bệnh dịch “ăn thịt người” đề xuất được hiểu và đúng là do vi khuẩn rất có thể làm hoại tử cùng chết những mô vào cơ thể, ở da thì viêm loét hay áp xe, sinh sống phổi thì gây viêm phổi, trong máu thì khiến nhiễm trùng máu,… Đáng sốt ruột nhất là việc chẩn đoán dịch thường nặng nề và dễ dàng nhầm lẫn, diễn biến khó lường nên tín đồ dân thường khinh suất với bệnh.
Thực chất Whitmore không phải là căn bệnh mới tại Việt Nam, cơ mà do phần lớn trước phía trên chưa được nhiều người biết tới. Dịch ghi dìm số mắc cao hầu hết tại nước australia và khoanh vùng Đông nam giới Á. Xác suất mắc bệnh dịch ở Singapore được report là 13 người/1 triệu dân. Tại Việt Nam, ca bệnh thứ nhất được ghi nhận vào năm 1925 tại TP. Hồ Chí Minh sau đó xuất hiện nay rải rác rưởi ở một số địa phương và vừa mới đây bệnh gia tăng cường tại các tỉnh miền Trung.
Vi khuẩn Whitmore
Dấu hiệu nhận thấy bệnh vi trùng “ăn giết mổ người” Whitmore
Hầu hết dịch Whitmore có thể hiện lâm sàng siêu đa dạng, ko rõ ràng, tổn thương đa cơ quan. Bởi vì vậy, Whitmore được coi là “kẻ mạo danh”. Bệnh được chia làm 3 thể nhà yếu: thể buổi tối cấp, cung cấp tính hoặc mạn tính. Mỗi thể dịch có các triệu bệnh lâm sàng không giống nhau và dễ dàng bị sa thải hoặc chẩn đoán nhầm với những bệnh lý khác như: bệnh dịch lao, viêm phổi thông thường.
Người mắc bệnh thường có dấu hiệu đặc trưng: sốt cao, đau dạ dày, nhức ngực, viêm với tai (rất như là với quai bị), đau cơ khớp, chóng mặt và teo giật. Tùy thuộc vào từng vị trí cơ mà bệnh có những triệu hội chứng khác nhau:
nhiễm trùng phổi: tác động ảnh hưởng của lây nhiễm trùng phổi hoàn toàn có thể từ viêm phế truất quản nhẹ mang lại viêm phổi nặng nề với các triệu hội chứng như sốt, nhức đầu, chán ăn, ho, khó thở, nhức ngực cùng đau nhức cơ. Lây lan trùng viên bộ: Đau hoặc sưng tại 1 vùng nhất định (khu trú), ví dụ như tuyến có tai, khu vực thường tương quan nhất với quai bị cùng nằm dưới và vùng phía đằng trước tai. Truyền nhiễm trùng trên domain authority (viêm mô tế bào) với các dấu hiệu đau hoặc sưng, loét với áp xe, dĩ nhiên sốt cùng đau cơ. Truyền nhiễm trùng máu: Nếu vi khuẩn Whitmore đột nhập vào máu sẽ gây ra tình trạng truyền nhiễm trùng ngày tiết với các triệu bệnh gồm: nóng cao rét mướt run, nhức đầu, nhức họng, khó thở, đau vùng bụng trên, tiêu chảy, nhức khớp và đau cơ, lốt loét có mủ bên trên da… lan truyền trùng lan tỏa: lốt loét xuất hiện ở các cơ quan khác biệt rải rác trên cơ thể, sụt cân, đau đầu, teo giật, đau ở các thành phần khác nhau (ngực, dạ dày, cơ, khớp).Đặc biệt, so với thể tối cấp, bệnh nhân có thể tử vong nhanh (chỉ sau khoảng 48 giờ), điều như ý là thể bệnh này siêu ít xuất hiện. Phương diện khác, với thể mạn tính, bệnh rất đơn giản tái phát cho nên sức khỏe của người bệnh rất giản đơn suy kiệt (do căn bệnh tái đi tái phát lại hoặc vì chưng điều trị không nên phác đồ). Không tính ra, bài toán điều trị dịch mạn tính phải mất nhiều thời gian cùng tốn kém vì vậy gây ít nhiều khó khăn cho những người bệnh để điều trị đến cùng.
Nguyên nhân tạo bệnh vi trùng “ăn thịt người” Whitmore
Vi trùng Burkholderia pseudomallei là “thủ phạm” gây dịch Whitmore. Đây là một trong loại vi khuẩn gram âm, có chức năng sống phần đông nơi ở môi trường thiên nhiên tự nhiên, nhất là nơi độ ẩm ướt, đất, nước, các vùng đồng lúa nước sinh hoạt Đông nam châu Á vì sức đề kháng của chúng rất tốt. Điểm nổi bật của vi khuẩn Whitmore là phòng lại nhiều thuốc kháng sinh, vị vậy, lúc mắc bệnh, việc điều trị sẽ chạm chán không ít khó khăn khăn, độc nhất là các tuyến y tế cơ sở.
Đáp ứng miễn kháng của khung người với vi trùng “ăn làm thịt người” hết sức phức tạp. Cho tới nay chưa có khá nhiều nghiên cứu giúp khoa học siêng sâu minh chứng rõ về lý lẽ này. Lúc xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn rất có thể gây bệnh ngay hoặc cũng hoàn toàn có thể ẩn trú trong khung hình rất lâu. Một vài tài liệu cho rằng Whitmore sống trong khung hình đến 62 năm chỉ chờ cơ hội phát bệnh. Những đối tượng người sử dụng có nguy hại mắc bệnh cao là những người mắc một trong những bệnh mạn tính, suy sút miễn dịch như: tiểu đường, viêm thận mạn, bệnh phổi ùn tắc mạn tính, xơ gan, nghiện rượu, sử dụng thuốc corticoid dài ngày, hoặc nông dân thường xuyên tiếp xúc trực tiếp với đất, nước, tín đồ sống ngơi nghỉ vùng dịch tễ vi khuẩn Whitmore lưu hành.
Xem thêm: Nhạc Thiếu Nhi Vui Nhộn Hay Nhất ♫ Quả Gì ♫ Xúc Xắc Xúc Xẻ ♫ Tập Đếm
Thời gian ủ căn bệnh Whitmore trong bao lâu?
Thời kỳ ủ bệnh tình của Whitmore từ 1 – 21 ngày (trung bình 9 ngày). Thời kỳ ủ bệnh ngắn tốt nhất được ghi nhận là 1 ngày, trái lại thời kỳ ủ căn bệnh dài nhất vẫn ghi cảm nhận là 62 năm. Mặc dù nhiên, cũng có trường hợp tín đồ mắc bệnh không hề có triệu hội chứng nổi trội cho đến khi phát căn bệnh rõ rệt.
Bệnh Whitmore lây nhiễm qua mặt đường nào?
Vi khuẩn B. Pseudomallei gây ra bệnh Whitmore được tra cứu thấy trong nước và đất. Vì đó, con đường nhiễm dịch thường là 3 trường đúng theo sau:
tiếp xúc trực tiếp với nguồn đất gồm nhiễm khuẩn qua mọi vị trí domain authority bị xây xước hoặc qua những vết yêu thương do tai nạn thương tâm (tai nạn lao động, tai nạn thương tâm giao thông, chơi thể thao…) Hít buộc phải bụi, hơi nước bao gồm nhiễm trùng hoặc uống nước tất cả nhiễm khuẩn Whitmore. Tại chỗ xâm nhập, chúng gây thành các mụn mủ lớn hoặc nhỏ tùy theo nấc độ, nhiều lúc là một ổ áp xe pháo lớn. Vi trùng theo mẫu máu đi cho khắp các cơ quan lại trong cơ thể, nhất là gan, lách, phổi tạo nên những ổ áp xe từ bé dại đến mập hoặc hoàn toàn có thể liên kết cùng với nhau. Nếu như không phát hiện tại sớm và chữa bệnh kịp thời, đúng, bệnh sẽ diễn tiến trầm trọng và dẫn đến biến chứng nặng nề.Ngoài ra, bệnh có thể truyền từ chị em sang con qua con đường sữa lúc người chị em bị áp xe tuyến vú do vi trùng B. Pseudomallei. Hoặc lây nhiễm qua việc tiếp xúc vệt xước trầy domain authority với động vật chết bởi vì nhiễm bệnh như: chó, mèo, bò, dê…
Đến thời khắc hiện tại, y học chưa ghi nhận được trường vừa lòng nào lây lan Whitmore từ tín đồ sang fan hoặc lây truyền dịch từ động vật hoang dã sang người qua tuyến phố không khí. Không tính ra, côn trùng nhỏ cũng không là tác nhân truyền bệnh. Vị đó, yếu tố nguy cơ gây bệnh duy độc nhất là fan bệnh tiếp xúc với vi khuẩn lẫn trong khu đất hoặc nước bẩn. Vì thế, căn bệnh thường xẩy ra lác đác, cá biệt chứ không bùng nổ thành dịch lớn.
“Vi khuẩn nạp năng lượng thịt người” Whitmore sống rất rất lâu trong đất
Biến chứng nguy hiểm khi nhiễm vi khuẩn “ăn giết người” Whitmore
Theo chưng sĩ Trương Hữu Khanh, Trưởng khoa nhiễm – Thần kinh: thực chất của vi khuẩn này tuy không sinh sản thành dịch bệnh nhưng rất có thể gây ra những biến triệu chứng nặng vật nài như nhiễm trùng huyết, sốc truyền nhiễm khuẩn, thương tổn phổi (áp xe phổi hoặc tràn dịch màng phổi). Còn nếu không được phát hiện tại sớm với điều trị phòng sinh theo như đúng phác đồ khuyến cáo, viêm phổi do vi khuẩn “ăn thịt người” tiến triển rất nhanh, rất có thể dẫn đến suy hô hấp cấp cho và tử vong. Phần trăm tử vong của bệnh lên đến mức 50-60%.
Nguy hiểm hơn, căn bệnh thường cực nhọc phát hiện, vi khuẩn “ăn giết người” lại kháng nhiều nhiều loại kháng sinh, quá trình điều trị cũng không còn sức khó khăn vì nên dùng liều phòng sinh cao kéo dài liên tục trong ít nhất khoảng 2 tuần, tiếp đến dùng kháng sinh bảo trì khoảng tự 3 – 6 tháng nữa bắt đầu phòng được tái phát. Nếu như không được khám chữa đúng liều, đúng phác hoạ đồ cùng theo dõi sát sao, bệnh dịch dễ tái phát, tạo suy kiệt mức độ khỏe. Đồng thời, túi tiền điều trị cũng là 1 gánh nặng cho những bệnh nhân bởi bắt buộc dùng các loại chống sinh cao cấp và yêu cầu dùng nhiều năm ngày.
Ai dễ mắc bệnh vi trùng “ăn thịt người” Whitmore
Vi trùng “ăn giết người” hoàn toàn có thể tấn công người trọn vẹn khỏe mạnh, tuy nhiên, bệnh có nguy cơ tiềm ẩn cao xuất hiện thêm ở các đối tượng người dùng được các chuyên gia y tế lời khuyên như: tín đồ đang mắc bệnh dịch nhiễm trùng mạn tính, sử dụng thuốc corticoid kéo dài, bệnh dịch đái tháo đường, căn bệnh thận hoặc tín đồ nghiện rượu, nghiện ma túy… khi vi trùng xâm nhập máu sẽ gây nhiễm khuẩn máu nặng.
Bệnh lộ diện ở tất cả các độ tuổi, cả sinh hoạt nam cùng nữ, gặp nhiều rộng ở tín đồ tiếp xúc thẳng và thường xuyên với đất, nước. Theo report từ những vùng tất cả bệnh trên cầm giới, phần trăm trẻ em mắc dịch chiếm 5-15% tổng số ca. Đây là 1 căn bệnh gian nguy nhưng hay bị “lãng quên”, và hiện giờ đang có nguy cơ tái bùng phát sau nhiều năm “vắng bóng”.
Chẩn đoán dịch Whitmore ra sao?
Việc chẩn đoán xác định Whitmore, thứ nhất các bác bỏ sĩ cần phụ thuộc vào lâm sàng, duy nhất là thể căn bệnh cấp tính, ở kề bên cần hỏi kỹ tiểu sử từ trước của căn bệnh (có xây xước da, chấn thương hay không…).
Tiếp đó, các bác sĩ sẽ thực hiện chẩn đoán dựa trên các xét nghiệm vi sinh học trong máu, nước tiểu, đờm hoặc tại phần da bị tổn thương:
Xét nghiệm máu: bổ ích để phát hiện sớm những trường hợp cấp tính của bệnh, tuy vậy khi tác dụng âm tính thì vẫn chưa thể trả toàn vứt bỏ khả năng mắc Whitmore. Các xét nghiệm hay được sử dụng khác là: xét nghiệm kết dán hồng cầu gián tiếp (indirect hemagglutination – IHA), xét nghiệm thắt chặt và cố định bổ thể (complement fixation – CF) và xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase (Polymerase chain reaction – PCR). X-quang phổi: tổn thương trên phim X-quang của người mắc bệnh viêm phổi cấp bởi vì Whitmore hoàn toàn có thể là hình ảnh đông sệt thùy hoặc các thùy phổi, tổn thương hoại tử phổi, tràn dịch màng phổi. Sinh sản hang và hình hình ảnh áp xe với khoảng hơi dịch cũng thường xuyên gặp. Chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ: Chụp CT bụng và chậu cần được thực hiện thường quy ở bệnh nhân người lớn nghi ngại hoặc đã xác định bệnh, để xác minh tổn mến áp xe không triệu chứng ở chi phí liệt tuyến, lách, thận, gan.Phương pháp điều trị căn bệnh Whitmore
Việc điều trị căn bệnh “vi khuẩn ăn thịt người” về cơ bạn dạng rất khó khăn do vi khuẩn B. Pseudomallei kháng với rất nhiều loại kháng sinh thông thường. Khi điều trị, người bị bệnh thường cần dùng chống sinh liều cao thường xuyên khoảng từ bỏ 2-4 tuần, sau đó có thể phải sử dụng kháng sinh gia hạn từ 3-6 mon hoặc kéo dài ra hơn phụ thuộc vào bệnh dịch cảnh lâm sàng. Khi điều trị bởi kháng sinh, các tình trạng nghiêm trọng của căn bệnh có cơ hội hồi phục 50%, nhưng tỷ lệ tử vong vẫn còn đấy cao.
Điều trị Whitmore gồm 2 giai đoạn: giai đoạn tiến công (điều trị phòng sinh con đường tĩnh mạch) với mục đích ngăn chứng trạng nhiễm trùng nặng để cứu sống người bị bệnh và giai đoạn bảo trì (kháng sinh uống) với mục đích hủy diệt các vi trùng còn sót lại, làm giảm thấp nhất nguy cơ tái phạt bệnh.
Ngoài ra, một vài bệnh nhân có thể cần được chăm lo đặc biệt, bao hàm hỗ trợ đồ vật thở, phụ thuộc vào cường độ nhiễm căn bệnh khẩn cấp, nóng cao, co giật, lơ mơ… và rất cần được tuân theo chỉ định của các bác sĩ.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh khuyến cáo, người nhiễm phải rất là cảnh giác với bệnh dịch khi nhập viện trong khoảng thời gian từ tháng 6-11; trong độ tuổi từ 35 trở lên; nhập viện với tình trạng viêm phổi, sốt, nhiều áp xe; có tiền sử đái tháo đường, nghiện rượu, thận mạn, người sử dụng corticoid hoặc ung thư…
Người lao rượu cồn tiếp xúc cùng với bùn đất cần phải có các dụng cụ bảo lãnh lao động.
Phòng ngừa căn bệnh Whitmore như vậy nào?
Hiện bệnh dịch Whitmore chưa tồn tại vắc xin chống ngừa. Để chủ động phòng bệnh, cục Y tế dự phòng, cỗ Y tế đề xuất người dân cần thực hiện các biện pháp như sau:
giảm bớt tiếp xúc trực tiếp với đất, nước bẩn, đặc biệt quan trọng tại phần lớn nơi bị ô nhiễm và độc hại nặng. Ko tắm gội, bơi, ngụp lặn ở những ao, hồ, sông tại/gần khu vực bị ô nhiễm. Thực hiện đồ bảo hộ lao cồn (giày, ủng, căng thẳng tay…) so với những người liên tục việc ngoài trời, tiếp xúc với đất, bùn cùng nước bẩn. Đảm đảm bảo an toàn sinh cá nhân, tiếp tục rửa tay với xà phòng cùng nước sạch, nhất là trước và sau thời điểm chế đổi thay thức ăn, trước lúc ăn, sau khoản thời gian đi vệ sinh, sau khi đi làm việc ruộng. Tiến hành ăn chín, uống sôi, đảm bảo đảm an toàn sinh bình yên thực phẩm; không giết thịt mổ, ăn uống thịt hễ vật, gia súc, gia núm bị nhỏ xíu chết. Khi bao gồm vết mến hở, vệt loét hoặc vệt bỏng cần tránh tiếp xúc với đất hoặc nước có công dụng bị ô nhiễm. Nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì áp dụng băng chống thẩm thấu và cần được rửa sạch đảm đảm bảo sinh. Những người có bệnh tiểu đường, gan, thận, phổi mạn tính, suy sút miễn dịch,… cần được chăm sóc, bảo vệ các lốt thương để phòng ngừa lây truyền khuẩn. Khi nghi vấn nhiễm bệnh nên đến cơ sở y tế để được support và điều trị kịp thời.Bác sĩ Trương Hữu Khanh khuyến cáo, phần đa người thao tác làm việc tiếp xúc nhiều môi trường đất, bùn và nước phải tất cả phương tiện bảo lãnh lao đụng phù hợp. Trong quá trình làm việc, đi lại, nếu đề nghị đi chân đất, lao cồn thiếu phương tiện đi lại phòng hộ thì rất đơn giản bị lây truyền bệnh. Vì chưng đó, fan dân cần đảm bảo vệ sinh thân thể, nhất là bàn tay, bàn chân. Nếu chân tay dính bùn đất cần phải rửa sạch bằng xà phòng kháng khuẩn cùng lau khô trước khi muốn thao tác gì tiếp theo.
Sau bão bè cánh sẽ có tương đối nhiều vi sinh vật, bụi, rác, hóa học thải… theo làn nước tràn ra gây ô nhiễm môi trường, bạn dân phải đối mặt với rất nhiều bệnh lý truyền lan truyền tiềm ẩn; vị vậy xử lý môi trường thiên nhiên ô nhiễm, bảo vệ nguồn nước sạch… và âu yếm sức khỏe fan dân sau vây cánh lụt là không còn sức đặc biệt quan trọng và cung cấp thiết.
Bệnh vi khuẩn “ăn giết người” Whitmore thường xảy ra vào mùa mưa – thời gian vi trùng sinh sôi và cải cách và phát triển rất nhanh. Lúc phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ, fan bệnh buộc phải đến ngay bệnh viện để được khám và điều trị kịp thời. Bệnh diễn biến phức tạp, giữ lại di bệnh nặng nề cho nên hãy bảo vệ phiên bản thân và gia đình trước lúc quá muộn!